زلزله، تكان خوردن زمين در اثر حركت سريع پوسته سخت خارجي زمين است. زلزله هنگامي رخ ميدهد كه نيروي كششي ذخيره شده در درون زمين و در پوسته سخت و صخرها ي آن، ناگهان آزاد مي شود و اين انرژي رها شده از طريق امواج زلزله به سطح زمين منتقل مي شود.
قطعه هاي در درون زمين و در طول پارگي و از همگسيختگي يك گسل زمين شناسي كه زلزله از آن منشأ ميگيرد را كانون يا هيپوسانتر و نقطهاي كه مستقيم در بالاي كانون و در سطح زمين وجود دارد را مركز زلزله ميگويند.
ریشتر مقیاس اندازهگیری زلزله بر اساس بزرگی آن است. مقدار ریشتر یک زلزله، از محاسبه لگاریتم اندازه امواج ثبتشده در یک لرزهنگار به دست میآید. درواقع مقیاس ریشتر، نشاندهنده شدت انرژی آزادشده در کانون زلزله و بزرگی آن است و به ساختوساز بستگی ندارد.
مرکالی یک مقیاس دقیق برای شدت تکان زمین نیست، بلکه یک مقیاس برای اثرات ناشی از تکان زمین است. این مقیاس شامل 12 درجه است که درجه اول آن را انسان حس نمیکند و توسط دستگاه اندازهگیری حساس ثبت میشود و درجه 12 آن همه ساختمانها خراب میشوند.
امواج زلزله با توجه به حرکتشان در داخل یا روی سطح به دو نوع درونی و سطحی تقسیم میشوند. امواج درونی به دو دسته طولی و عرضی و امواج سطحی نیز به دو دسته لاو و رایلی تقسیم میشوند. امواج طولی سرعت بیشتری نسبت به امواج دیگر دارند.
در تخریب زلزله ها 5 دسته اصلی فروپاشی داریم:
به بقاياي فروريخته و باقيمانده از يك بنا يا سازه براثر:
عوامل طبيعي مانند زلزله و عوامل غيرطبيعي مانند انفجار كه بدون برنامه ريزي قبلي و به یکباره اتفاق مي افتد, گفته مي شود.
تقريباً در تمام آوارها مي توان منافذ و فضاهايي را يافت كه در آن به دام افتادگان مدت زماني زنده مي مانند .ديگر اينكه شكل آوار ايجاد شده ،موضوع ارزيابي دقيق براي اولويت بندي شروع عمليات نجات را تعيين مي كند. وقتي سقف هاي منازل يا ساختمان ها، سازه قوي براي نگهداري آوار ندارند، با افزايش وزن بار - مثل اثاثيه و تجهيزات و يا نخاله ها و مصالحي كه روي آن ريخته - در حوالي مركز یا کنار آن متمركز می شوند و آواري را به وجود خواهد آورد كه فضاهاي خالي بيشتري را ايجاد مي كند.
در ادامه 3 مورد فروپاشی ساختمان را بررسی میکنیم:
در بسياري از موارد تنها يكي از ديوارهاي باربرفرو مي ريزد و سقف بالايي روي باقيمانده ديوار تکیه (لولا) مي شود و در نتيجه معمول ترين و دشوار ترين نوع آوار را از نظر نحوه برخورد با آن ايجاد ميكند. از همان لحظات اوليه بايد اقدامات احتياطي را جهت جلوگيري از ريزش كامل بوسيله زدن شمعك انجام داد. در اين حالت هواي داخل آوار بيشتر بوده و احتمال زنده ماندن مصدوم در زير آوار بيشتر مي باشد.
اين آوار در هر نوع ساختماني مي تواند روي دهد ولي در مورد ساختمان هاي بدون قاب معمول تر است و بوسيله ريزش وزن سنگين قطعات بام ، سقف يا مبلمان در نزديكي مركز كف يا سقف فوقاني روي مي دهد كه سبب مي شود تير هاي افقي به شكل v فرو ريخته و دو فضاي خالي ايجاد شود.
احتمال كمي وجود دارد در نقاطي به واسطه اثاثيه و قطعات سقف فضاي خالي به وجود آيد و ممكن است در ميان اين فضاهاي خالي با يك ايمني نسبي به صورت سينه خيز بتوان عبور كرد.
بدترین حالت فروپاشی، در بيشتر حالات هر دو ديوار باربر به اندازه اي صدمه مي بيند كه اجازه مي دهند كف فوقاني ، سقف يا بام به صورت يك پارچه به كف پائيني بريزد و به شكل كتابي درآيد.
بخش هايي از ديوار داخلي بدون تكيه گاه مانده و آوار به صورت يك توده جدا از هم فرو مي ريزد و فقط اثاثيه و قسمت هاي ديوار باقي ميماند.
اين آوار روي مبلمان يا ساير وسايل فرود ميايد و در نتيجه فضاي خالي كمي ايجاد ميكند .آرماتورها و فولاد سازه اي كج شده و ميتواند مشكلات و خطرات جدي در راه نجات و امداد فراهم كند. در اين نوع آوار فضاهاي بسيار كوچكي ايجاد مي شود كه بدام افتادگان در آنها بندرت ميتوانند نجات يابند.
در اين حالت هواي داخل آوار خيلي كم بوده و احتمال زنده ماندن مصدوم نيز كم است .
ساختمان ها بر حسب نوع کاربری و میزان آسیب رسانی ناشی از خرابی آنها به چهار گروه اهمیت تقسیم می شوند:
این گروه شامل دو دسته زیر است:
الف- ساختمان های ضروری
ب- ساختمان های خطرزا
این گروه شامل سه دسته زیر است :
الف- ساختمان هایی که خرابی آنها موجب تلفات زیاد می شود
ب- ساختمان هایی که خرابی آنها سبب از دست رفتن ثروت ملی می گردد
پ- ساختمان ها و تأسیسات صنعتی که خرابی آنها موجب آلودگی محیط زیست و یا آتش سوزی وسیع می شود
این گروه ساختمان ها شامل کلیه ساختمان های مشمول این آیین نامه، به جز ساختمان های عنوان شده در سه گروه دیگر می باشند
این گروه شامل دو دسته زیر است :
الف- ساختمان هایی که خسارت نسبتاً کمی از خرابی آنها حادث می شود و احتمال بروز تلفات جانی انسانی در آنها بسیار کم است.
ب- ساختمان های موقتی که مدت بهره برداری از آنها کمتر از 2 سال است.
قدرت تخریب زلزله ها در نواحی مختلف با توجه به موقعیت جغرافیایی و اهمیت سازه ها و همینطور نوع مصالح مختلف است.
این ویدئو شبیه سازی زلزله و سونامی بر اساس مطالعات مهندسی در مورد آنچه ممکن است در ساحل سانفرانسیسکو در هنگام زلزله بزرگ و بالا آمدن سطح دریا اتفاق بیفتد ساخته شده است. Embarcadero Seawall دیوار بزرگ 3 مایلی با قدمت 100 سال است که وظیفه محافظ از شهر سانفرانسیسکو را بر عهده دارد.
شبیه سازی ها کمک شایانی به کاهش آسیب ها در زمان رخ داد فجایع احتمالی می کنند. طی سالها مطالعه در ایالات متحده مشخص شد تعداد زیاد نیروهای امدادی و لجستیک کمکی به کاهش تلفات در حوادث بزرگ نمی کند زیرا هرچه تعداد امدادگران و متخصصان نیز زیاد باشد جوابگوی نیازها در حوادث نیست. بدین رو آموزش همگانی از پایه و آگاهی سازی مردم بسیار موثرتر و کارآمدتر خواهد بود. بطور مثال در زلزله 2011 ژاپن، آموزش صحیح و بالابردن اطلاعات جمعی پیرامون سونامی آمار تلفات را به طور چشمگیری کاهش داد.
امروزه پروتکل ها و دستورالعمل های بسیار کارآمدی برای کاهش آسیب ها در صورت رخ داد زمین لرزه منتشر شده است.این پروتکل ها به اقدامات قبل، زمان رخ داد زمین لرزه و بعد از آن اشاره دارد.
منبع: بانک مقالات ایران سیب
تعداد بازدیدها: 1139
نظرتان را با ما در میان بگذارید